نظرسنجی تلفنی از مردم تهران درباره عادات غذایی در ماه رمضان

این موضوع نظرسنجی تلفنی این هفته پژوهشگران مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه ای روزنامه همشهری بوده است که می‌خوانیم:
 
مدیر طرح: سرور السادات هاشمی
همکاران: زهرا ادریس، شبنم چهره، فریده درفشی، میترا زاغی و سمیه گایگانی

پیشگفتار
سپاس ویژه خداوندى است که مخلوقات را به بهترین صورت تدبیر فرمود و زمین و آسمانها را آفرید، و آب گوارا را از عصاره بخارات نازل کرد و بدان وسیله دانه ها و گیاهان را به وجود آورد، و روزیها و خوردنیها را مقدر و به وسیله خوردنیها قواى جانداران را حفظ کرد و با اطعام بندگان پاکیزه به طاعات و اعمال شایسته آنان کمک کرد.
تغذیه جزء کوچکی از مجموعه بزرگ زندگی را تشکیل می دهد، اما این جزء کوچک، یکی از حیاتی ترین و اساسی ترین بخش های آن مجموعه بزرگ است،  زیرا در سایه تغذیه درست جسم و فکر سالم می مانند و روح آرامش لازم را می گیرد. در حالی که تغذیه نیازی است که بدوا به جنبه های فیزیولوژیک انسانی برمی گردد، فرهنگ ها و ادیان مختلف تلاش کرده اند تا الگوهای بخصوصی را برای تغذیه درمیان پیروان خود رایج سازند. با تبعیت از این الگوهاست که افراد به عنوان افراد "فرهنگ پذیر شده" شناخته می شوند.
اسلام به تغذیه‌ی مناسب اهمیت ویژه‌ای می‌‌دهد، طوری که آیه مبارکه " فلینظر الانسان الی طعامه " به‌خوبی نمایان‌گر این مطلب است که انسان باید به دیده خرد به غذایش بنگرد. در اسلام، خوردن غذا و نیز پرهیز از آن در گرو این خرد ورزی است. یکی از مصادیق این امر روزه داری است. به عبارت دقیق تر، روزه‌داری نیز می‌تواند به تغذیه‌ی مناسب بدن کمک شایانی کند. در طول ماه رمضان میزان سوخت و ساز بدن کاهش می یابد و ساز و کارهای تنظیم کننده شروع به فعالیت می کنند. مهم ترین ساز و کار فعال، سوخت چربی بدن است که می تواند میزان کلسترول خون را کنترل کند وبه همین دلیل نیازی به مصرف غذاهای پرکالری نیست. برای افرادی که اضافه وزن دارند، این ماه بهترین فرصت برای پیروی از غذاهای سبک و کم کالری و در نتیجه کاهش وزن است.
در ماه رمضان با توجه به ساعات طولانی گرسنگی در روز، باید غذاهایی را مصرف کنیم که به کندی و دیر هضم می شوند مثل غذاهای حاوی فیبر زیاد. غذاهای دیرهضم معمولاً 8 ساعت در دستگاه گوارش می مانند، در حالیکه غذاهای زود هضم فقط 3 تا 4 ساعت در معده باقی می مانند و فرد خیلی زود احساس گرسنگی خواهد کرد.
 غذاهای دیر هضم عبارتند از: حبوبات و غلات مثل جو ، گندم ، جو دوسر ، لوبیا ، عدس ، آرد سبوس دار ،‌ برنج با پوست و غیره ( که کربوهیدرات های پیچیده نامیده می شوند).
غذاهای زود هضم عبارتند از: غذاهایی که حاوی قند ، آرد سفید و غیره هستند ( که به این گروه کربوهیدرات های تصفیه شده گفته می شود).
غذاهای حاوی فیبر غذایی عبارتند از : غذاهای حاوی سبوس ، گندم سبوس دار ، غلات و حبوبات ، انواع سبزی ها مانند لوبیای سبز ، نخود ، ‌ذرت ،‌ اسفناج ، برگ چغندر ، میوه های با پوست ، میوه خشک شده مثل برگه زردآلو ، انجیر ،‌ آلو خشک ، بادام و غیره.
غذاهای مصرفی باید در حالت تعادل با یکدیگر باشند. به همین خاطر لازم است از همه گروه های غذایی مثل میوه، سبزیجات ،‌گوشت و مرغ و ماهی ، نان و غلات و گروه شیر و لبنیات در برنامه غذایی ما وجود داشته باشد .

(سایت تبیان) از دیدگاه پزشکی ممکن است الگوهای غذایی متفاوتی برای افراد مختلف و یا شرایط متفاوت اقلیمی توصیه شود. با وجود این می توان به برخی توصیه های مهم در ارتباط با تغذیه در ماه رمضان، به شرح زیر، اشاره کرد :
1- غذای افطار باید سبک و پرکالری باشد و سریع هضم شود. مثل: خرما ، شله زرد ، مقداری کمی شیر و چای کمرنگ.
2-  با منابع قندی و انرژی مانند: خرما، چای شیرین آب میوه، انواع شربت و شله زرد روزه خود را باز کنید.
3- موقع افطار مایعات زیادی مصرف نکنید، چرا که مصرف مایعات در این زمان، سبب سوء هاضمه می شود، اگرچه در ساعات بعد از افطار نوشیدن آب زیاد مفید است.
4- در زمان افطار و سحر از خوردن غذاهای پرچرب خودداری کنید.
5- پرخوری در هنگام سحر نه تنها از احساس گرسنگی در ساعات انتهایی روز جلوگیری نمی کند، بلکه در ساعات ابتدایی بعد از سحر، فشار زیادی را به معده و دستگاه گوارشی فرد وارد می کند که سبب بروز علائمی نظیر سوء هاضمه، درد و نفخ معده می شود.
6 - بیدار نشدن برای سحری کاملاً اشتباه است و در طولانی مدت سبب ضعف و بی حالی روزه داران خواهد شد. 7- لازم است در غذای "سحری" از مواد غذایی پروتئین دار (تخم مرغ ،حبوبات ، لبنیات و گوشت ) و به جای نوشیدن آب زیاد، از میوه های آب دار استفاده شود.
8- لازم است ساعاتی بعد از افطار تا قبل از خواب مایعات زیاد مصرف شود.
9- باید از مصرف نمک زیاد خودداری شود، چون نمک زیاد سبب دفع مایعات از بدن و احساس تشنگی در ساعات روز خواهد شد. با یک رژیم غذایی معمولی، نمک کافی به بدن خواهد رسید و نیازی به مصرف نمک اضافی نیست.

تا چه حد این نکات در زندگی روزمره شهروندان تهرانی رعایت می شود؟ به عبارت دیگر تا چه اندازه الگوی واحد غذایی در میان این دسته از هموطنانمان حاکم است؟ این پرسش انگیزه ای برای نظرسنجی از شهروندان تهرانی شد. بخش نظرسنجی تلفنی مرکز تحقیقات و مطالعات رسانه‌ای همشهری برای تدارک پاسخ به پرسش های فوق تحقیق حاضر را به انجام رسانده است که گزارش کامل آن در پی می آید.

کلیات تحقیق
در این گزارش با به کارگیری نظرسنجی تلفنی و بدست آوردن آمارها، پردازش و تحلیل علمی آنها، سعی شده است تا به چگونگی عادات غذایی پاسخگویان در ماه رمضان دست یافت.  این گزارش حاصل جمع آوری پاسخ 1177نفر از مردم تهران به پرسشنامه تهیه شده توسط واحد نظرسنجی تلفنی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای موسسه همشهری است. این افراد به صورت تصادفی و بر اساس مراجعه به فهرست شماره تلفن ها (از 22000000 الی 88999999) انتخاب شدند. در این گزارش نظر کسانی که تمایل به پاسخگویی به تمام پرسش های تحقیق را داشته اند، منعکس شده است.

اهداف  تحقیق
هدف کلی این تحقیق دستیابی به مجموعه اطلاعات و پاسخ هایی است که پاسخگویان  در مورد عادات غذایی خود در ماه رمضان بیان داشته‌اند.

روش نظرسنجی
در این پژوهش، از نظرات عامه مردم به صورت تلفنی (نظرسنجی تلفنی) به روش پیمایشی و نمونه گیری تصادفی استفاده شده است. عددهای داخل جدول گرد شده است.

 جامعه نمونه
در این تحقیق نمونه آماری شامل  1177 نفر از مردم تهران است لازم به ذکر است که از این تعداد درصد  31 مرد و 69 درصد زن هستند.

زمان اجرای نظرسنجی
این نظرسنجی از تاریخ 17 تا 20 شهریور ماه 1386 توسط گروه نظرسنجی مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه ای روزنامه همشهری انجام شده است.

پرسشنامه نظرسنجی
1.  جنس         
2. سن           
3. تحصیلات
4. با فرا رسیدن ماه رمضان بعضی غذاها بیشتر استفاده می‌شود. شما چه عذاهایی را بیشتر در ماه رمضان استفاده می‌کنید؟
5. چه توصیه پزشکی را در ارتباط با تغذیه در ماه رمضان رعایت می‌کنید ؟
6. اغلب با چه کسانی افطاری می‌خورید؟
7. روزه خود را با چه چیزی باز می‌کنید؟

چکیده:
 طرح نظرسنجی حاضر، ‌به منظور دست یافتن به نظر پاسخگویان در مورد تغذیه در ماه رمضان به اجرا درآمده است. یافته های این طرح به قرار زیر است:
- 69 درصد از پاسخگویان زن و31 درصد  مرد هستند.
- 17 درصد پاسخگویان در گروه سنی 25-21 سال قرار دارند.
- 40 درصد از پاسخگویان در ماه رمضان بیشتر آش و سوپ می‌خورند. 17 درصد بیشتر غذاهای گوشتی و 9 درصد برنج را بیشتر استفاده می‌کنند.
- از میان پاسخگویان، 27 درصد پرهیز از پرخوری، 22 درصد خوردن غذاهای سبک، 15 درصد نوشیدن بیشتر مایعات و12 درصد خوردن سحری را به عنوان یک توصیه پزشکی رعایت می‌کنند.
- از میان پاسخگویان،  اکثریت آنها (84 درصد) با خانواده خود افطاری می‌خورند.
- 50 درصد از پاسخگویان روزه خود را با خرما، 16 درصد با آب جوش، 14 درصد با چای و 7 درصد با نمک باز می کنند.

جنس پاسخگویان   
بر اساس جدول شماره 1، از میان 1177 نفر پاسخگو  69 درصد  زن  و 31  درصد مرد  هستند.

جدول شماره 1- توزیع پاسخگویان بر اساس جنس

نمودار شماره  1

سن پاسخگویان
جدول شماره 2، نشان دهنده توزیع جامعه آماری این تحقیق است. همان طور که مشاهده می شود بزرگترین گروه سنی در 1177 نفر پاسخگوی این تحقیق را گروه سنی 21 تا 25 سال (17 درصد) و کوچک ترین گروه سنی را افراد بالاتر از 60 سال (8 درصد) تشکیل می دهند.

جدول شماره 2- توزیع پاسخگویان بر اساس سن

نمودار شماره 2

سطح تحصیلات پاسخگویان
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 3،  از میان 1177 نفر  پاسخگو 41 درصد دیپلم و 4 درصد بی سواد هستند.

جدول شماره 3- توزیع پاسخگویان بر اساس میزان تحصیلات

نمودار شماره 3

پاسخگویان چه غذاهایی را در ماه رمضان بیشتر استفاده می‌کنند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره4، از میان 1177 نفر پاسخگو، 40 درصد در ماه رمضان بیشتر آش و سوپ می‌خورند. 17 درصد بیشتر غذاهای گوشتی و 9 درصد برنج را بیشتر استفاده می‌کنند.

جدول شماره 4- توزیع پاسخگویان بر اساس غذاهایی که بیشتر در ماه رمضان استفاده می‌کنند.

   نمودار شماره 4

پاسخگویان چه توصیه پزشکی را در ارتباط با تغذیه در ماه رمضان رعایت می‌کنند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 5، از میان 1177 نفر پاسخگو، 27 درصد پرهیز از پرخوری، 22 درصد خوردن غذاهای سبک، 15 درصد نوشیدن بیشتر مایعات و12 درصد خوردن سحری را به عنوان یک توصیه پزشکی رعایت می‌کنند. 10 درصد به توصیه خاصی اشاره نکردند.

جدول شماره 5- توزیع پاسخگویان بر اساس توصیه پزشکی که در ماه رمضان رعایت می‌کنند.

پاسخگویان اغلب با چه کسانی افطاری  می خورند ؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 6، از میان 1177 نفر پاسخگو، اکثریت آنها (84 درصد) با خانواده خود افطاری می‌خورند.

جدول شماره 6-  توزیع پاسخگویان بر اساس افرادی که با آنها اغلب افطاری می خورند

پاسخگویان روزه خود را با چه چیزی باز می کنند؟
بر اساس آمار مندرج در جدول شماره 7، از میان پاسخگویان، 50 درصد روزه خود را با خرما، 16 درصد با آب جوش، 14 درصد با چای و 7 درصد با نمک باز می کنند. 

جدول شماره 7-  توزیع پاسخگویان بر اساس غذایی که با آن روزه خود را باز می‌کنند.

          نمودار شماره  7